تمهيدات به مانند ديگر آثار عين‌القضات متاثر از مشرب و مشی عرفانی اوست و در عين تعليمی بودن تجربيات عارفانه او را بيان می‌دارد. از اينرو عين‌القضات در آن زبانی با اصطلاحات خاص پديد می‌آورد كه به ياری آن بتواند مقاصد و انديشه های عارفانه و احساسات و هيجانات درونی خود را به گونه ای موثرتر ابراز نمايد. عين القضات، بخوبی می‌داند ميزان اثرگذاری گفتار در مقايسه با نوشتار بيشتر است؛ دلايل اين امر بروز احساسات و هيجانات گوينده، لحن و آهنگ ادای جملات، حالت های صورت و دست گوينده و از همه مهمتر حضور شنونده و مشاهده احوال و عكس العمل های او توسط گوينده است، زيرا گفتار را نمی‌توان فقط مشغله گوينده قلمداد كرد. گفتار حاصل ارتباط متقابل گوينده با شنونده است و گوينده پيشاپيش، واكنش شنونده را در فعاليت كلامی خود دخالت می‌دهد، از اينرو از كلام خطابی بهره می‌گيرد تا شنوندگان را به صورت پويا به سمت جريان عمل پيش برد. به اين ترتيب خوانش و تحليل متن مبدل به تجربه ای زيباشناسانه می‌شود كه از رهگذر آن خواننده و متن، در ذهن خواننده به هم می‌پيوندند و معنی را خلق می‌كنند. اين پژوهش با رويكردی توصيفی- تحليلی به بررسی اقسام خطاب در نثر صوفيانه تمهيدات می‌پردازد. برآيند تحقيق نشان از آن دارد كه عين القضات كوشيده به جای بيان مفاهيم و معانی عرفانی در كسوت جملات خبری از انواع جملات انشايی با معانی ثانوی بهره برگيرد تا به اين وسيله بر تاثير كلام خود بر خواننده بيفزايد.
آنچه در بالا مطالعه كرديد چكيده مقاله «بلاغت نثر صوفيانه خطابی در تمهيدات عين القضات» نوشته مريم عرب و دكتر فاطمه مدرسی است كه در نشريه كاوش نامه زبان و ادبيات فارسی، سال سيزدهم، شماره ۲۵ به چاپ رسيده است.
متن كامل اين مقاله را دراینجامشاهده كنيد.