Quantcast
Channel: هفت وادی
Viewing all articles
Browse latest Browse all 454

زنی که مولانا را به غرب شناساند

$
0
0
آنه ماری برگیت شیمل (Annemarie B. Schimmel)در ۷ آوریل سال ۱۹۲۲ میلادی مطابق با ۱۸ فروردین ۱۳۰۱شمسی در شهر ارفورت در مرکز آلمان در خانواده‌ای متوسط با آیین پروتستان چشم به جهان گشود.والدینش اورا در یک محیط آزاد مذهبی و تفاهم و مدارا و همزیستی که سرشار از شعرو ادب بود پرورش دادند. مادرش خانه دار و از تبار ملوانان بود و پدرش کارمند اداره پست و علاقه‌مند به فلسفه و عرفان.شیمل تنها فرزند خانواده بود. در مدرسه شروع به خواندن زبان فرانسه و لاتین کرد اما از همان ابتدا مشتاق مشرق زمین بود..

وی میگوید: «از کودکی به شرق علاقه مند بودم... نمیدانم توجهم به اسلام و شرق چگونه آغاز شد؟! هفت ساله بودم که یک داستان زیبای شرقی خواندم. شاید یکی از داستانها‌ی هزار و یک شب و شاید هم چیز دیگری. همین داستان باعث شد که تصمیم بگیرم جهان اسلام و تمدن اسلام را موضوع تخصصی خود قرار دهم..... پانزده ساله بودم که فراگیری زبان عربی را شروع کردم و یک استاد آلمانی که در دانشگاه درس می‌داد در این کار به من کمک کرد. به تدریج توانستم به این زبان کتاب مطالعه کنم و قصه‌های عربی بخوانم حتی یک جزء از قرآن را حفظ کردم»

استاد آلمانی که خانم شیمل از او یاد می‌کند دکتر النبرگ (Ellenberg) بود که نه تنها زبان شناسی سرشناسی بود بلکه واقعا شرق را دوست داشت. در اثر این علاقه شدید به فرهنگ و زبانهای شرقی (اسلامی) شیمل تحصیلات دانشگاهی خود را در زمبنه زبان و ادبیات عربی و علوم اسلامی در دانشگاه برلین ادامه داد.

وی در سال‌ ۱۹۴۱م‌، از رساله‌ تحصيلی خود كه‌ تحت‌ عنوان‌ خليفه‌ و قاضی در مصر اواخر قرون‌ وسطی» به‌ رشته‌ تحرير درآمده‌ بود، دفاع‌ كرده‌ و سپس‌ در سال‌ ۱۹۴۳ م‌، دوره‌ دكترای فلسفه‌ خود را در رشته‌ شرق‌شناسی به‌ اتمام‌ رسانيد و به‌ كار در وزارت‌ امور خارجه‌ آلمان‌ پرداخت‌. بعد از جنگ‌، در دانشگاه‌ «ماربورگ‌» به‌ تدريس‌ دروس‌ مختلفی چون‌: زبان‌ و ادبيات‌ عربی و معارف‌ اسلامی و اسلام‌شناسی و...پرداخت‌ (۱۹۵۳-۱۹۴۶م‌.). وی در كنار فعاليتهای آموزشی و پژوهشی خود، موفق‌ شد دومين‌ دوره‌ تحصيل‌ عالی خود را با اخذ مدرك‌ دكتری در رشته‌ «تاريخ‌ اديان‌» به‌ پايان‌ برد.

سفرهای علمی و مطالعاتی پروفسور شيمل‌ به‌ كشورهای مختلف‌ اروپايی و شرقی، نتايج‌ پرباری برای او در بر داشت‌. به‌ ويژه‌ سفری كه‌ در سال‌ ۱۹۵۲ م‌ به‌ تركيه‌ انجام‌ داد و ضمن‌ بررسی نسخه‌های خطی كتابخانه‌های استانبول‌، از آرامگاه‌ مولانا ديدار كرد و با برخی از روشنفكران‌ ترك‌ مراوداتی برقرار كرد. دستاوردهای علمی ايشان‌ در اين‌ سفر به‌ زودی باعث‌ شد از وی به‌ عنوان‌ استاد كرسی «تاريخ‌ و اصول‌ اديان‌» در دانشكده‌ الهيات‌ آنكارا دعوت‌ به‌ عمل‌ آيد. وی با پذيرش‌ اين‌ دعوت‌، ضمن‌ نشان‌ دادن‌ علاقه‌ خود به‌ زندگی در جامعه‌ شرقی، فرصت‌ مناسبی پيدا كرد تا گستره‌ مطالعات‌ و پژوهشهای خود را در ادبيات‌ كلاسيك‌ ترك‌ و نيز مسائل‌ اسلام‌ در دنيای جديد و نيز عرفان‌ اسلامی و ايرانی و غيره‌، تا حد اعلای ممكن‌ توسعه‌ دهد.

پس‌ از بازگشت‌ به‌ آلمان‌، در دانشگاه‌ بن‌ به‌ تدريس‌ مباحث‌ مختلف‌ اسلام‌شناسی پرداخت‌ (۱۹۶۵-۱۹۶۱ م‌.) و سپس‌ مسئوليت‌ كرسی «فرهنگ‌ اسلام‌» را در دانشگاه‌ هاروارد، پذيرا شد و از سال‌ ۱۹۶۷ م‌. به‌ عنوان‌ پروفسور (استاد) و از سال‌ ۱۹۷۰ م‌، اختيار دار كامل‌ كرسی تدريس‌ «تاريخ‌ اديان‌ خاوری» در دانشگاه‌ هاروارد شد.وی اولین دانشمندی بود که رشته مطالعات هند و اسلام را در این دانشگاه تأسیس کرد و تا زمان بازنشستگی در این دانشگاه به تدریس اشتغال داشت. وقتی میرچیا ایلیاده در اوایل سال ۱۹۸۶ در گذشت، شیمل به جای او بر مسند مدیریت "مرکز بین ‌المللی تاریخ" ادیان نشست.

شگفت‌ آور آنكه‌ پروفسور شيمل‌ دركنار فعاليتهای دانشگاهی و شركت‌ در مجامع‌ علمی و فرهنگی كشورهای غربی و اسلامی، شمار تأليفات‌، ترجمه‌ها، مقالات‌ و سخنرانيهای ايراد شده‌ توسط‌ ايشان‌، خيره‌ كننده‌ است‌. كافی است‌ يادآوری شود تعداد كتب‌ تأليف‌ و ترجمه‌ شده‌ توسط‌ ايشان‌ بالغ‌ بر ۱۰۵ مجلد ميگردد.

تلاشها و مجاهدتهای چشمگير پروفسور شيمل‌ در عرصه‌ پژوهش‌ و تحقيق‌ عالمانه‌ در حوزه‌ فرهنگ‌ و عرفان‌ شرق‌ اسلامی، از سوی بسياری از نهادهای رسمی و غيررسمی اين‌ كشورها و نيز مجامع‌ علمی و فرهنگی غربی، قدر دانسته‌ شده‌ است‌: اعطای شش‌ مدرك‌ دكترای افتخاری به‌ ايشان‌ از سوی دانشگاههای پاكستان‌، سوئد، تركيه‌ و ايران‌ و نيز بسياريی نشانهايی افتخار و جوايز مختلف‌، مانند جايزه‌ فريدريش‌ روكرت‌ (۱۹۶۵)، مدال‌ هامر - پورگشتال‌ (۱۹۷۴- اطريش‌)، نشان‌ «ستاره‌ قائد اعظم‌» (پاكستان‌ - ۱۹۶۵) و...- آخرين‌ آنها - «جايزه‌ صلح‌ اتحاديه‌ ناشران‌ و كتاب‌ فروشان‌ آلمان‌» (۱۹۹۵) و نيز «نشان‌ دوستی» جمهوری ازبكستان‌ (۲۰۰۲م‌)

پروفسور آنه‌ ماری شيمل‌ در مهرماه‌ ۸۱ در مراسم‌ بزرگداشت‌ خود در تهران‌ شركت‌ جست‌ و چند ماه‌ بعد دار فانی را وداع‌ گفت‌. روحش‌ شاد باد. او در اين‌ كنفرانس‌ چند كلمه‌ايی سخن‌ گفت‌. پروفسور آنه‌ ماری شيمل‌ گفتار خود را تحت‌ عنوان‌ "Mose and Shepherd" به‌ زبان‌ انگليسی ارائه‌ نمود . وی در ابتدا؛ چند جمله‌ای به‌ فارسی، از عدم‌ امكان‌ سخنرانی به‌ زبان‌ فارسی عذرخواهی كرد و سپس‌ شرحی از مراحل‌ گرايش‌ خود به‌ مولانا و آموزه‌های او را از سنين‌ نوجوانی به‌ بعد ارائه‌ كردند. وی در ادامه‌ داستان‌ موسی و شبان‌ را در مثنوی مولانا، داستانی در خور توجه‌ دانست‌ و به‌ تحليل‌ و ارزيابی جنبه‌های برجسته‌ اين‌ داستان‌ و آموزه‌های حكمی - عرفانی آن‌ پرداخت‌. از جمله‌ هنر نيايش‌، مسئله‌ دعا و كاربردهای آن‌ در الحاق‌ روح‌ انسان‌ به‌ خداوند. وی در پايان‌ از مولانا به‌ عنوان‌ شخصيتی بين‌ فرهنگی ياد كرد.

در همایش بزرگداشت وی که جمعی از اندیشمندان و دانشمندان ایران زمین همچون دکتر غلامحسین دینانی، دکتر شهرام پازوکی، دكتر غلامرضااعوانی ، دکتر محمد رضا ریخته گران و.... به عنوان سخنران حضور داشتند ، دكتر علی رهبر ، به  عنوان آخرين‌ سخنران‌ همايش‌، گفتاری تحت‌ عنوان‌ «تلاشهای پروفسور شيمل‌ در شناسایی عرفان‌ و فرهنگ‌ ايران‌» را با تقديم‌ اين‌ بيت‌:

گل‌ صد برگ‌ به‌ پيش‌ تو فرو ريخت‌
ز خجلت‌ كه‌ گمان‌ برد كه‌ او هم‌ رخ‌ رعنای تو دارد
به‌ پروفسور شيمل‌ ايراد كرد. وی با يك‌ بررسی كلی از پژوهشهای پروفسور شيمل‌ در عرفان‌ و ادب‌ ايران‌، وی را از جمله‌ ايران‌ شناسان‌ بزرگ‌ باختر زمين‌ برشمرد.

پرفسور فقید، آنه ماری شیمل، علاوه بر زبانهای انگلیسی و آلمانی که کتابها و مقالات خودرا بیشتر به این دو زبان نوشته‌است به زبانهای فرانسه، عربی، فارسی، ترکی، اردو، سندی و بنگالی نیز احاطه داشت و آثار وی نشان می‌دهد که وی به آسانی می‌توانسته‌است متون قدیم و جدید را به زبانهای مختلف به ویژه فارسی و عربی بخواند و در آثاری که به این زباها نوشته شده‌است به تحقیق بپردازد و حتی آنها را به انگلیسی و آلمانی ترجمه کند.

بزرگترین و مؤثرترین آباء روحانی و استادان و آموزگاران معنوی این دانشمند برجسته، در درجه اوّل و بیش از همه، مولانا‌جلال‌الدین رومی و سپس حکیم سنایی، شیخ ابن عربی، عطار، عراقی، و محمّد اقبال لاهوری می‌باشند. وی برای اولین بار از راه خواندن ترجمه‌های روکرت به زبان آلمانی با نام و شعر محمد بلخی، آشنا می‌شود. پس از آن، مطالعه ترجمه انگلیسی غزلیات مولانا‌جلال‌الدین اثر مثنوی‌شناس بزرگ انگلیسی، آلن نیکلسون شعله شوق تحقیق در آثار و افکار مولانا را در دل او بر می افروزد. طبیعی است که مطالعه و تحقیق در مثنوی معنوی، علاوه بر دانش قرآن و احاطه بر احادیث و تاریخ اسلام، نیاز به فرا‌گرفتن زبان‌فارسی و بالاتر از آن تسلط بر تصوف و ادب و فرهنگ ایران زمین دارد، و آثار یاد شده پرفسور شیمل نیز نشان می‌دهد که این بانوی دانشمند برای درک سخنان مولانا‌جلال‌الدین محمد بلخی و شناخت و بیان اندیشه‌های والای عرفان او، به مطالعه در آثار فارسی و عربی پرداخته و وسعت این مطالعات به او امکان داده که با بزرگترین عارفان و شاعران و نویستدگان ایران زمین آشنایی شود. نام آشنایان بزرگی چون بایزید بسطامی، فریدالدین عطار نیشابوری، نجم الدین کبری،  نجم الدین رازی (معروف به نجم دایه)، شقیق بلخی، غزالی، سنایی، حلاج، شمس تبریزی، حافظ شیرازی، خاقانی، سعدی، و اقبال لاهوری.
آثار پرفسور آنه ماری شیمل:
۱. شکوه شمس : سیری در آثار و افکار مولانا      ترجمه: حست لاهوتی، ۱۳۶۷
۲ خوشنویسی و فرهنگ اسلامی                     ترجمه: دکتر اسدالله آزاد، ۱۳۶۸
۳. ادبیات اسلامی هند                                ترجمه: یعقوب آژند، ۱۳۷۳
۴. ابعاد عرفانی اسلام                               ترجمه: دکتر عبدالرحیم گواهی، ۱۳۷۴
۵. درآمدی بر اسلام                                 ترجمه:دکتر عبدارحیم گواهی، ۱۳۷۴
۶. نام‌های اسلامی                                   ترجمه: گیتی آرین، ۱۳۷۶
۷. تبیین آیات خداوند، نگاهی پدیدار شناسانه به اسلام     ترجمه: دکتر عبدالرحیم گواهی، ۱۳۷۶
۸. من بادم و توآتش                                ترجمه: فریدون بدره‌ای، ۱۳۷۷
۹. زن در عرفان و تصوف اسلامی               ترجمه: فریده مهدوی دامغانی، ۱۳۷۹
۱۰. محمد رسول الله                               ترجمه: حسن لاهوتی
۱۱. محمد اقبال، شاعر و فیلسوف پیام گزار      ترجمه: دکتر خسرو ناقد
۱۲. زندگی غربی- شرقی من                     ترجمه: فیروز آبادی، ۱۳۸۲

Viewing all articles
Browse latest Browse all 454

Trending Articles



<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>